Koordynacja emerytur i rent w prawie Unii Europejskiej oraz umowach międzynarodowych Polski – różnice oraz wzajemne oddziaływanie.

Autor: Izabela Kryśpiak

Monografia poświęcona jest zagadnieniu emerytur i rent w prawie Unii Europejskiej i w umowach międzynarodowych Polski, w zakresie, w jakim celem tych norm prawa unijnego i międzynarodowego publicznego jest „koordynacja” ustawodawstw poszczególnych państw, a zatem ich powiązanie, dopasowanie oraz zapewnienie ich bezkolizyjnego współistnienia i korelacji bez zakłóceń. W sposób szczegółowy i kompleksowy przedstawia instytucje prawne i istotne zagadnienia z zakresu unijnej oraz międzynarodowej koordynacji emerytur i rent poprzez zaakcentowanie różnic między obu tymi systemami koordynacji.

Problematyka ta jest dzisiaj szczególnie ważna w związku z obecną globalizacją i skalę migracji zagranicznych w ramach Unii Europejskiej i państw EFTA, a także państw, z którymi Polskę wiążą dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym (np. Stany Zjednoczone Ameryki, Kanada, Australia, Ukraina). Wraz ze wzrostem liczby osób migrujących z Polski i do Polski, rośnie potrzeba ochrony ich praw emerytalnych i rentowych już nabytych lub będących w trakcie nabywania, a także ochrony praw pochodnych członków rodzin osób migrujących.

Publikacja przeznaczona jest dla szerokiego kręgu czytelników. Przede wszystkim może stać się pomocą dla praktyków: urzędników, prawników oraz dla teoretyków pragnących pogłębić wiedzę na temat unijnego i międzynarodowego prawa zabezpieczenia społecznego. Może również służyć osobom migrującym, którzy zyskają wiedzę na temat ich przyszłych uprawnień emerytalnych i rentowych. Pomocna może okazać się także dla studentów prawa, administracji, polityki społecznej, europeistyki i stosunków międzynarodowych.

Spis treści
Rozdział I. Unijna i międzynarodowa koordynacja emerytur i rent: definicje pojęć oraz źródła prawa
1. Wprowadzenie
2. „Unijna koordynacja emerytur i rent”: definicja pojęcia oraz źródła prawa
3. „Międzynarodowa koordynacja emerytur i rent”: definicja pojęcia oraz źródła prawa i klasyfikacja umów międzynarodowych Polski
4. Wnioski
Rozdział II. Zakres podmiotowy i przedmiotowy unijnej „wewnętrznej” koordynacji emerytur i rent a zakresy podmiotowe i przedmiotowe umów międzynarodowych Polski
1. Zakres podmiotowy unijnej „wewnętrznej” koordynacji emerytur i rent
1.1. Wprowadzenie
1.2. Zakres podmiotowy rozporządzenia nr 883/2004 oraz rozporządzenia nr 1408/71 według kryterium obywatelstwa
1.3. Zakres podmiotowy rozporządzenia nr 883/2004 oraz rozporządzenia nr 1408/71 według kryterium podlegania ustawodawstwu co najmniej jednego państwa członkowskiego
1.4. Warunek znajdowania się w sytuacji z tzw. elementem unijnym
2. Zakresy podmiotowe umów międzynarodowych dotyczących koordynacji emerytur i rent zawartych przez Polskę z państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej
3. Zakres przedmiotowy unijnej „wewnętrznej” koordynacji emerytur i rent
4. Emerytury i renty objęte zakresami przedmiotowymi umów międzynarodowych zawartych przez Polskę z państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej
5. Wnioski
Rozdział III. Zasada równego traktowania oraz uchylenie klauzul zamieszkania i transferowanie świadczeń w unijnej i międzynarodowej koordynacji emerytur i rent
1. Unijna zasada równego traktowania oparta na obywatelstwie w rozporządzeniu nr 883/2004 i rozporządzeniu nr 1408/71
2. Zasada równego traktowania oparta na obywatelstwie w umowach międzynarodowych dotyczących koordynacji emerytur i rent zawartych przez Polskę z państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej
3. Unijna technika uchylenia klauzul zamieszkania i technika transferowania emerytur i rent w rozporządzeniu nr 883/2004 oraz rozporządzeniu nr 1408/71
4. Technika uchylenia klauzul zamieszkania i technika transferowania emerytur i rent w umowach międzynarodowych zawartych przez Polskę z państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej
5. Wnioski
Rozdział IV. Unijne i międzynarodowe zasady koordynacji stosowane do nabywania prawa do emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia oraz rent rodzinnych
1. Unijne zasady koordynacji stosowane na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 oraz rozporządzenia nr 1408/71 do nabywania prawa do emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia oraz rent rodzinnych
1.1. Wprowadzenie
1.2. Uwzględnianie na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 oraz rozporządzenia nr 1408/71 zagranicznych okresów ubezpieczenia i zamieszkania do celów nabycia prawa do emerytur i rent
1.2.1. Treść unijnej techniki uwzględniania zagranicznych okresów ubezpieczenia i zamieszkania oraz pojęcia „okres ubezpieczenia” i „okres zamieszkania” w rozporządzeniu nr 883/2004 i rozporządzeniu nr 1408/71
1.2.2. Reguły uwzględniania zagranicznych okresów ubezpieczenia i zamieszkania na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71
1.2.3. Przeliczanie na podstawie rozporządzenia nr 987/2009 i rozporządzenia nr 574/72 zagranicznych okresów ubezpieczenia i zamieszkania wyrażonych w różnych jednostkach czasu
1.2.4. Reguły uwzględniania na podstawie rozporządzeń nr 883/2004 i 987/2009 oraz rozporządzeń nr 1408/71 i 574/72 okresów ubezpieczenia i zamieszkania pokrywających się w czasie
1.2.5. Unijna technika uwzględniania zagranicznych okresów ubezpieczenia i zamieszkania a okresy ubezpieczenia i zamieszkania w państwach trzecich
1.2.6. Uwzględnianie na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71 okresów ubezpieczenia i zamieszkania krótszych niż rok
1.3. Zrównanie zdarzeń, okoliczności, świadczeń i dochodów na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71
1.4. Unijne zasady koordynacji rent z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia z ustawodawstwa „typu A”
1.5. Unijna koordynacja na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71 emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia oraz rent rodzinnych z systemu specjalnego dla urzędników służby cywilnej
2. Zasady koordynacji stosowane do nabywania prawa do emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia oraz rent rodzinnych na podstawie umów międzynarodowych Polski
2.1. Wprowadzenie
2.2. Uwzględnianie zagranicznych okresów ubezpieczenia do celów nabywania prawa do emerytur i rent na podstawie umów międzynarodowych zawartych przez Polskę z państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej
2.3. Zrównanie zdarzeń i okoliczności na podstawie umów międzynarodowych dotyczących koordynacji emerytur i rent zwartych z państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej
3. Wnioski
Rozdział V. Unijne i międzynarodowe zasady koordynacji stosowane do obliczania wysokości emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia oraz rent rodzinnych
1. Zasady koordynacji stosowane na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71 do obliczania wysokości emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia oraz rent rodzinnych
1.1. Uwzględnianie zagranicznych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71 do celów obliczenia wysokości emerytur i rent
1.2. Obliczanie emerytur i rent na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71 z uwzględnieniem zagranicznych okresów ubezpieczenia i zamieszkania krótszych niż rok
1.3. Obliczanie dodatku do minimalnej emerytury lub renty na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71
1.4. Obliczanie na podstawie rozporządzenia nr 987/2009 i rozporządzenia nr 574/72 kwoty emerytury lub renty z tytułu „wypartych” okresów ubezpieczenia dobrowolnego
1.5. Obliczanie postawy wymiaru emerytur i rent na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71
1.6. Ponowne obliczanie oraz waloryzacja emerytur i rent na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71
1.7. Redukcja emerytur i rent z zastosowaniem rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71
2. Zasady koordynacji stosowane do obliczania wysokości emerytur i rent z tytułu niezdolności do pracy z ogólnego stanu zdrowia oraz rent rodzinnych na podstawie umów międzynarodowych zawartych przez Polskę z państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej
3. Wnioski
Rozdział VI. Unijna i międzynarodowa koordynacja rent z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych
1. Unijne zasady koordynacji rent z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych na podstawie rozporządzenia nr 883/2004 i rozporządzenia nr 1408/71
2. Zasady koordynacji rent z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych na podstawie umów międzynarodowych zawartych przez Polskę z państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej
3. Wnioski
Rozdział VII. Unijna „zewnętrzna” koordynacja emerytur i rent na podstawie umów międzynarodowych mieszanych Unii Europejskiej
Rozdział VIII. Wzajemne oddziaływanie między unijną a międzynarodową koordynacją emerytur i rent
1. Wprowadzenie
2. Rozporządzenie nr 883/2004 i rozporządzenie nr 1408/71 a umowy międzynarodowe dotyczące koordynacji emerytur i rent zawarte przez Polskę z państwami członkowskimi
2.1. Zasada pierwszeństwa stosowania rozporządzeń nr 883/2004 i nr 1408/71 przed umowami międzynarodowymi dotyczącymi koordynacji emerytur i rent zawartymi między państwami członkowskimi
2.2. Wyjątki od zasady pierwszeństwa stosowania rozporządzeń nr 883/2004 i nr 1408/71 przed umowami międzynarodowymi dotyczącymi koordynacji emerytur i rent zawartymi między państwami członkowskimi
3. Rozporządzenia nr 883/2004 i nr 1408/71 a umowy międzynarodowe dotyczące koordynacji emerytur i rent zawarte przez Polskę z państwami niebędącymi członkami Unii Europejskiej
4. Umowy międzynarodowe mieszane Unii Europejskiej a zawarte przez Polskę dwustronne umowy międzynarodowe dotyczące koordynacji emerytur i rent
5. Wnioski