Unijna polityka rozwoju w perspektywie polityki prawa. System, instytucje, procedury.

Informacje na temat Unijna polityka rozwoju w perspektywie polityki prawa. System, instytucje, procedury.

Autor: Jacek Jaśkiewicz

„Praca (…) jest unikatową w skali międzynarodowej analizą tej polityki publicznej, której dotyczy. (…) Przyjęta perspektywa i kontekst, w którym przedstawiono dokładną analizę genezy i zmian polityki rozwoju Unii Europejskiej, ram prawnych tej polityki, jej narzędzi i aktorów czyni z opracowania rodzaj szerokiej, wielowątkowej, wieloaspektowej i – co warto podkreślić – erudycyjnej mapy tej polityki, w tym jej zasadniczych wymiarów teoretycznych i pragmatycznych. Takie podejście pozwoliło jej Autorowi nie tylko na zaprezentowanie i przeanalizowanie ram prawnych unijnej polityki rozwoju, ale także na podjęcie ważnych dla praktyki prawniczej (i nie tylko) rozważań dotyczących np. takich kwestii, jak normatywny charakter poszczególnych dokumentów, na podstawie których ta polityka jest realizowana, a także funkcji poszczególnych jej instytucji składowych (...)”.

Z recenzji prof. dra hab. Artura Nowaka-Fara

„(…) Monografia stanowi novum, albowiem do tej pory nie powstało żadne opracowanie, które w sposób tak szczegółowy i skrupulatny poddawałoby analizie polityki UE z perspektywy teoretycznej i filozoficznej. (…) może być ona „czytana” w dwojakim ujęciu. Pierwsze ujęcie to analiza prawnicza oparta o koncepcje i rozwiązania prawne, które są właściwe dla UE i jej prawa; drugie ujęcie ma charakter politologiczny – badanie systemu polityki UE (...). O wartości książki świadczy waga poruszanych w niej problemów, analityczna metoda badania, uporządkowanie pojęciowe, przystępna forma prezentacji oraz refleksyjność”.

Z recenzji dr hab. Joanny Helios

Spis treści

Wykaz skrótów

Wprowadzenie

Część I. Unijna polityka rozwoju jako polityka prawa

Rozdział 1. Polityka prawa – teoria, doktryna, recepcja

1.1. Geneza polityki prawa

1.2. Polityka prawa Leona Petrażyckiego – zarys koncepcji

1.3. Pojemność i wieloaspektowość petrażycjańskiej polityki prawa

1.4. Polityka prawa a teorie inżynierii społecznej

1.5. Polityka prawa w polskiej teorii prawa

1.5.1. Recepcja koncepcji Petrażyckiego w polskiej nauce lat powojennych

1.5.2. Socjotechnika Adama Podgóreckiego

1.5.3. Teoria racjonalnego tworzenia i stosowania prawa Jerzego Wróblewskiego

1.6. Kryzys pozytywistycznych koncepcji polityki prawa

1.7. Postpozytywistyczna polityka prawa

1.7.1. Polityka prawa a komunikacyjne (argumentacyjne) teorie i doktryny prawa

1.7.2. Polityka prawa a ekonomiczna analiza prawa

1.7.3. Policy of law i policy of law analisys

1.7.4. Aktualność programu, funkcji i zastosowań polityki prawa

Rozdział 2. Unijna polityka rozwoju – model teoretyczny i model doktrynalny

2.1. Charakterystyka pojęciowa i typologiczna polityki rozwoju

2.1.1. Etymologia, stosowane nazwy i ich zakresy znaczeniowe

2.1.2. Dlaczego „polityka rozwoju” (nie zaś „polityka spójności)”

2.1.3. Klasyfikacja rodzajów i sektorów unijnej polityki rozwoju

2.2. Założenia, funkcje i cele unijnej polityki rozwoju

2.2.1. Geneza, autonomizacja i instytucjonalizacja polityki rozwojowej

2.2.2. Polityka rozwoju po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej

2.2.3. Unijna polityka rozwoju – stan aktualny i perspektywa

2.3. Polityka rozwoju jako unijna polityka publiczna

2.4. Polityka rozwoju a polityka prawa

Część II. System unijnej polityki rozwoju

Rozdział 3. Struktura systemu unijnej polityki rozwoju

3.1. Zagadnienia wstępne, zakres i sektory systemu polityki rozwojowej

3.2. Unijna polityka regionalna

3.2.1. Geneza, cele i funkcje unijnej polityki regionalnej

3.2.2. Podejście terytorialne. Decentralizacja

3.2.3. Regiony. Klasyfikacja NUTS

3.3. Unijna polityka transgraniczna

3.3.1. Cele, zakres i działania polityki transgranicznej

3.3.2. Ograniczanie barier prawnych i administracyjnych w polityce transgranicznej

3.4. Wspólna Polityka Rolna

3.5. Wspólna Polityka Rybołówstwa

3.6. Europejska Polityka Sąsiedzka. Partnerstwo Wschodnie

Rozdział 4. Planowanie w unijnej polityce rozwoju

4.1. Plan i planowanie. Pojęcia, konotacje

4.1.1. Planowanie jako konieczność i funkcja działania człowieka oraz wytwór instytucjonalny

4.1.2. Plany, programy, strategie. Definicje, klasyfikacje

4.2. Struktura, funkcje i zastosowania planowania w unijnej polityce rozwoju

4.3. System aktów i dokumentów planistycznych unijnej polityki rozwoju

4.4. Rodzaje aktów i dokumentów planistycznych unijnej polityki rozwoju

4.4.1. Prognozy strategiczne

4.4.2. Strategie unijnej polityki rozwoju

4.4.2.1. Strategia lizbońska i jej aktualizacje

4.4.2.2. Strategia „Europa 2020”

4.4.2.3. Strategie „Czysta planeta dla wszystkich” oraz „Europejski Zielony Ład”

4.4.2.4. Inne unijne strategie rozwojowe

4.4.3. Wieloletnie ramy finansowe

4.5. Akty i dokumenty planistyczne krajowej polityki rozwoju

4.5.1. System oraz klasyfikacja krajowych aktów i dokumentów planistycznych

4.5.2. Koncepcja rozwoju kraju i strategie średniookresowe ogólne oraz regionalne

4.5.3. Plany rozwojowe: Narodowa strategia spójności i Krajowy plan odbudowy

4.5.4. Wieloletni plan finansowy i inne krajowe dokumenty planistyczno-finansowe

Rozdział 5. Instytucje unijnej polityki rozwoju

5.1. System instytucji polityki rozwoju. Ramy i pragmatyka funkcjonowania

5.2. Zarządzanie instytucjami unijnej polityki rozwoju

5.2.1. Idea good governance: społeczna legitymizacja i efektywność zarządzania unijnymi politykami publicznymi

5.2.2. Otwarta Metoda Koordynacji w unijnej polityce rozwoju

5.2.3. Nowe Zarządzanie Publiczne w unijnej polityce rozwoju

5.3. Struktura podmiotowa systemu polityki rozwoju

5.3.1. Instytucje planujące i programujące politykę rozwoju – poziom unijny. Uwagi wstępne

5.3.1.1. Parlament Europejski – funkcje i kompetencje dotyczące polityki rozwojowej

5.3.1.2. Rada Unii Europejskiej – funkcje i kompetencje dotyczące polityki rozwojowej

5.3.1.3. Komisja Europejska – funkcje i kompetencje dotyczące polityki rozwojowej

5.3.1.4. Rada Europejska – funkcje i kompetencje dotyczące polityki rozwojowej

5.3.1.5. Instytucje współdziałające i doradcze w unijnym systemie polityki rozwojowej

5.4. Instytucje realizujące politykę rozwoju – poziom unijny

5.4.1. Komisja Europejska – jako instytucja zarządzająca wdrażaniem polityki rozwojowej

5.4.2. Banki unijne jako instytucje systemu realizacji polityki rozwoju

5.4.3. Komitety, agencje regulacyjne i agencje wykonawcze w systemie polityki rozwoju

5.4.4. Instytucje wdrożeniowe systemu polityki rozwojowej

5.5. Instytucje programujące i realizujące unijną politykę rozwoju – poziom dzielony i krajowy

5.5.1. Wspólne zasady realizacji polityki rozwoju na poziomie dzielonym i krajowym

5.5.2. Model krajowy zarządzania polityką rozwojową. Uwagi wstępne

5.5.2.1. Centralne instytucje programujące i zarządzające polityką rozwoju w systemie polskim

5.5.2.2. Regionalne instytucje programujące i zarządzające w systemie polskim

5.5.2.3. Instytucje wdrażające w systemie polskim

5.5.2.4. Grupa Polskiego Funduszu Rozwoju jako instytucja realizująca działania prorozwojowe w systemie polskim

5.5.3. Modele i systemy zarządzania polityką rozwojową w wybranych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Uwagi wstępne

5.5.3.1. Model i system zarządzania unijną polityką rozwojową we Francji

5.5.3.2. Model i system zarządzania unijną polityką rozwoju we Włoszech

5.5.3.3. Model i system zarządzania unijną polityką rozwoju w Niemczech

5.6. Instytucje kontrolujące realizację unijnej polityki rozwoju

5.6.1. Zasady, funkcje i modele kontroli zarządzania polityką publiczną

5.6.2. Monitoring, ewaluacja i audyt unijnej polityki rozwojowej

5.6.3. Instytucje kontrolujące realizację polityki rozwojowej – poziom unijny

5.6.3.1. Unijne instytucje kontrolne o kompetencjach generalnych i szczególnych

5.6.3.2. Trybunał Obrachunkowy, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych oraz Prokuratura Europejska

5.6.3.3. Instytucje monitorujące wdrażanie instrumentów polityki rozwoju. Uwagi wstępne

5.6.3.3.1. Komitety monitorujące

5.6.3.3.2. Instytucje certyfikujące oraz instytucje audytowe

5.6.4. Instytucje kontrolujące i monitorujące w systemie polskim

5.7. Kontrola sądowa w systemie unijnej polityki rozwoju

5.7.1. Sądownictwo jako instytucja kontroli prawa i „współtwórca” polityki prawa

5.7.2. Sądownictwo unijne a sądownictwo krajowe. Wspólnota fundamentów, zadań i funkcji

5.7.3. Trybunał Sprawiedliwości jako instytucja unijnej polityki rozwoju

5.7.4. Sąd pierwszej instancji w systemie instytucji unijnej polityki rozwoju

5.7.5. Krajowy model kontroli sądowej realizacji unijnej polityki rozwojowej

5.7.5.1. Zakres i przedmiot kontroli sądowej w systemie polskim

5.7.5.2. Jurysdykcja i kompetencje polskich sądów administracyjnych w systemie polityki rozwojowej

5.7.5.3. Jurysdykcja i kompetencje polskich sądów powszechnych w systemie polityki rozwojowej

Rozdział 6. Instrumenty realizacji unijnej polityki rozwoju

6.1. Pojęcie i funkcje instrumentów wdrożeniowych polityki rozwojowej

6.2. Klasyfikacja instrumentów wdrożeniowych

6.2.1. Fundusze europejskie

6.2.1.1. Podstawy funkcjonowania funduszy europejskich

6.2.1.2. Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne

6.2.2. Fundusze inwestycyjne i strukturalne unijnej polityki rozwoju – lata 2021–2027

6.2.2.1. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji

6.2.2.2. Fundusz Solidarności, Fundusz Odbudowy oraz inne fundusze unijne służące sytuacjom nadzwyczajnym

6.2.3. Inne unijne instrumenty finansowe

6.2.4. Umowa partnerstwa jako instrument wdrożeniowy unijnej polityki rozwojowej

6.2.4.1. Założenia, funkcje i ramowe postanowienia umowy partnerstwa

6.2.4.2. Polska umowa partnerstwa 2021–2027

6.2.5. Programy wdrożeniowe unijnej polityki rozwoju

6.2.5.1. Programy wdrożeniowe w systemie unijnym

6.2.5.2. Programy wdrożeniowe w systemie krajowym

6.2.5.3. Szczególne instrumenty realizacji programów

6.2.6. Projekty jako instrumenty realizacji programów

6.2.7. Kontrakty i porozumienia wdrożeniowe

6.2.8. Prawne formy konkretyzacji instrumentów wdrożeniowych unijnej polityki rozwoju

Część III. Prawo unijnej polityki rozwoju

Rozdział 7. System prawa unijnej polityki rozwoju

7.1. Prawo unijnej polityki rozwoju. Zakres, desygnaty i inne kwestie pojęciowe

7.2. Cechy, własności i granice systemu prawa polityki rozwoju

7.3. Prawo polityki rozwojowej a modele zarządzania unijną polityką publiczną

7.4. Prawo polityki rozwoju – metody regulacji i specyfika

7.5. Źródła prawa unijnej polityki rozwoju

7.5.1. Charakterystyka źródeł prawa polityki rozwoju. Relacje międzysystemowe

7.5.2. Źródła unijne prawa polityki rozwojowej. Uwagi wstępne

7.5.2.1. Prawo ustawowe unijnej polityki rozwojowej

7.5.2.2. Akty nieustawodawcze unijnej polityki rozwojowej

7.5.3. Źródła krajowe prawa polityki rozwojowej. Uwagi wstępne

7.5.3.1. Geneza krajowego prawa polityki rozwojowej

7.5.3.2. Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

7.5.3.3. Ustawy wdrożeniowe w okresach programowania 2014–2020 oraz 2021–2027

7.5.3.4. Pozostałe akty krajowego prawa polityki rozwoju

7.5.4. Soft law jako źródło prawa polityki rozwoju

7.5.4.1. Pojęcie, cechy i własności soft law

7.5.4.2. Funkcje soft law w systemie prawa pozytywnego

7.5.4.3. Soft law a relacje między normami prawnymi, planowymi i programowymi

7.5.4.3.1. Teoretyczna i doktrynalna charakterystyka norm programowych oraz norm planowych

7.5.4.3.2. Normy prawne jako normy planowe. Teoria Scotta Shapiro

7.5.4.4. Soft law w doktrynie unijnej i doktrynie polskiej

7.5.4.5. Akty soft law w systemie prawa polityki rozwoju. Uwagi wstępne

7.5.4.5.1. Normatywność i obowiązywanie umowy partnerstwa

7.5.4.5.2. Normatywność i obowiązywanie krajowych planów odbudowy

7.5.4.5.3. Normatywność i obowiązywanie strategii oraz planów rozwojowych

7.5.4.5.4. Normatywność i obowiązywanie programów wdrożeniowych

7.5.4.5.5. Normatywność i obowiązywanie wytycznych unijnych

7.5.4.5.6. Normatywność i obowiązywanie wytycznych krajowych oraz postanowień systemów realizacji programów

7.5.4.5.7. Normatywność i obowiązywanie porozumień oraz kontraktów wdrożeniowych

7.5.4.5.8. Normatywność i obowiązywanie umów o dofinansowanie projektów

7.6. Relacja hard law do soft law w systemie prawa polityki rozwoju

Rozdział  8. Zasady prawa unijnej polityki rozwoju

8.1. Zasady w prawie. Pojęcie, funkcje, konteksty zastosowania

8.2. Zasady Unii Europejskiej i jej prawa a zasady prawa polityki rozwoju

8.2.1. Zagadnienia wstępne, klasyfikacje zasad

8.2.2. Zasady podstawowe prawa unijnego jako zasady prawa polityki rozwoju

8.2.2.1. Zasada sprawiedliwości

8.2.2.2. Zasada równości

8.2.2.3. Zasada praworządności

8.2.2.4. Zasada zaufania

8.2.2.5. Zasada jawności

8.2.2.6. Zasada solidarności

8.2.2.7. Zasada pomocniczości

8.2.2.8. Zasada proporcjonalności

8.2.3. Zasady międzysystemowe prawa unijnego i prawa polityki rozwoju. Uwagi wstępne

8.2.3.1. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego

8.2.3.2. Zasada efektywności prawa unijnego

8.2.3.3. Zasady międzysystemowe a doktryna krajowa

8.2.3.4. Zasady notyfikacji przepisów krajowych

8.2.4. Zasady i dyrektywy wykładni prawa unijnego oraz prawa polityki rozwojowej

8.2.5. Zasady realizacji unijnej polityki rozwoju. Uwagi wstępne

8.2.5.1. Zasada równowagi instytucjonalnej

8.2.5.2. Zasada partnerstwa

8.2.5.3. Zasada przejrzystości

8.2.5.4. Zasada zrównoważonego rozwoju

8.2.5.5. Zasada koordynacji

8.2.5.6. Zasada koncentracji tematycznej

8.2.5.7. Zasada programowania

8.2.5.8. Zasada dodatkowości

8.2.5.9. Zasada należytego zarządzania finansami i zasada kwalifikowalności

8.2.5.10. Zasada monitorowania oraz zasada ewaluacji i kontroli

8.2.5.11. Zasada trwałości projektu

8.3. Operacjonalizowanie zasad prawa przez judykaturę

8.3.1. Stosowanie zasad prawa przez trzecią władzę. Aktywizm czy pasywizm?

8.3.2. Harmonizacja zasad oraz dyrektyw wykładni unijnej i krajowej

8.3.3. Stosowanie zasad prawa w sprawach z zakresu polityki rozwojowej

Rozdział 9. Procedury unijnej polityki rozwoju

9.1. Procedury unijnej polityki rozwoju – cele, funkcje, rodzaje

9.1.1. Procedury a materialne i formalne aspekty prawa

9.1.2. Rodzaje procedur w systemie unijnej polityki rozwoju

9.1.3. Wspólnota zasad, celów i funkcji unijnej polityki rozwoju a autonomia proceduralna państw członkowskich

9.1.4. Klasyfikacja procedur unijnej polityki rozwoju

9.2. Unijne procedury prawodawcze i procedury nieprawodawcze

9.3. Procedury komitologiczne

9.4. Procedury kontrolne. Uwagi wstępne

9.4.1. Procedury ochrony praworządności i budżetu Unii Europejskiej

9.4.1.1. Procedura ogólna ochrony praworządności

9.4.1.2. Procedura „systemu warunkowości budżetowej”

9.4.1.3. Pozostałe procedury ochrony praworządności

9.5. Procedury ewaluacyjne i audytowe w systemie polityki rozwojowej

9.5.1. Procedury audytu i ewaluacji na poziomie unijnym

9.5.2. Procedury audytu i ewaluacji na poziomie dzielonym i poziomie krajowym

9.6. Procedury wdrożeniowe polityki rozwoju. Uwagi wstępne

9.6.1. Procedura opracowywania i zatwierdzania krajowych umów partnerstwa

9.6.2. Procedura opracowywania i zatwierdzania krajowych planów odbudowy

9.6.3. Procedura opracowywania i zatwierdzania programów

9.7. Procedury wdrożeniowe krajowe. Uwagi wstępne

9.7.1. Tryb ogólnoadministracyjny. Założenia i zastosowania w polityce rozwojowej

9.7.2. Procedury administracyjne hybrydowe i szczególne w polityce spójności

9.7.2.1. Procedura dofinansowania projektów z zakresu polityki spójności

9.7.2.1.1. Geneza i założenia procedury dofinansowania projektów

9.7.2.1.2. Procedura dofinansowania projektów – de lege lata. Ogólna charakterystyka

9.7.2.1.3. Protest jako szczególny środek odwoławczy. Istota negatywnej oceny projektu

9.7.2.2. Procedury wdrażania programów polityki rolnej

9.7.2.3. Procedury wdrażania programów polityki rybołówstwa

9.7.2.4. Procedura realizacji „rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność”

9.8. Procedury zapobiegania nieprawidłowościom oraz odzyskiwania nienależnie przyznanych środków unijnych

9.8.1. Interesy finansowe Unii Europejskiej i rodzaje ich naruszenia

9.8.2. Tryby ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej. Unijna procedura korekty finansowej

9.8.3. Krajowa procedura korekty finansowej i odzyskiwania kwot nienależnie wypłaconych z budżetu unijnego

9.9. Procedury nieadministracyjne w systemie krajowej polityki rozwoju

9.10. Procedury sądowej kontroli polityki rozwojowej. Uwagi wstępne

9.10.1. Postępowanie sądowoadministracyjne w sprawach z zakresu polityki rozwojowej

9.10.1.1. Zasada skargowości. Zainicjowanie postępowania przed sądem administracyjnym

9.10.1.2. Zakres i przedmiot kontroli. Przebieg postępowania przed sądem administracyjnym

9.10.1.3. Orzeczenia i środki odwoławcze w postępowaniu sądowoadministracyjnym

9.10.1.4. Kontrola bezczynności i przewlekłości postępowań administracyjnych przez sąd administracyjny

9.10.1.5. Związanie orzeczeniem sądu administracyjnego

9.10.2. Tryby sądowoadministracyjne szczególne w sprawach z zakresu polityki rozwojowej. Uwagi wstępne

9.10.2.1. Postępowanie ze skarg na rozstrzygnięcia wydawane w procedurach wdrożeniowych polityki spójności

9.10.2.2. Postępowanie ze skarg na rozstrzygnięcia wydawane w procedurach wdrożeniowych polityki rolnej, rybackiej oraz regionalnej

9.10.3. Procedura cywilna w sprawach polityki rozwojowej. Uwagi wstępne

9.10.3.1. Roszczenie jako przedmiot procesu. Cywilne reguły dowodzenia i orzekania

9.10.3.2. Sprawy cywilne z zakresu polityki rozwojowej. Przypadki konkurencji dróg sądowych

9.11. Udział ekspertów w postępowaniach z zakresu polityki rozwojowej

9.12. Procedury wdrożeniowe, kontrolne i sądowe systemu prawa polityki rozwojowej. Ocena funkcjonowania

Zakończenie

Bibliografia