Dyplomacja w przestrzeni powietrznej i kosmicznej. Aspekty prawne i organizacyjne

Autor: Małgorzata Polkowska

„Profesor Małgorzata Polkowska – autorytet w zakresie prawa międzynarodowego, specjalizująca się w prawie lotniczym i kosmicznym – przygotowała nowatorską tematycznie monografię, która odnosi się do zagadnienia dyplomacji w komunikacji lotniczej i kosmicznej. (…) Autorka umiejętnie wykorzystała swoje atuty do opracowania podjętego tematu. Wszak jest wykładowcą akademickim na polskich oraz zagranicznych uczelniach, była pierwszym polskim stałym przedstawicielem w Radzie Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization, ICAO) – wyspecjalizowanej międzyrządowej organizacji międzynarodowej, jak również wieloletnim współpracownikiem krajowego Urzędu Lotnictwa Cywilnego.

(…) Czytelnik otrzymuje bardzo fachową, ale też świetnie, przystępnie napisaną syntezę nowej gałęzi dyplomacji. Na wysoką wartość książki składa się nie tylko wspomniane duże doświadczenie fachowe autorki, ale też fakt posiłkowania się wyjątkowo szeroką bazą źródłową, w tym dokumentów archiwalnych oraz licznych, międzynarodowych publikacji”.

z recenzji prof. dr. hab. Grzegorza Ostasza

„Wysoko oceniam przedstawioną mi do recenzji (...) monografię, ponieważ praca ta ma charakter pionierski – jest to pierwsza w Polsce zwarta publikacja odnosząca się do nowego typu dyplomacji w przestworzach, która jest zgodna z kanonami klasycznej dyplomacji, ale zarazem zmienia dotychczasowe postrzeganie dyplomacji. Podkreślenia wymaga aktualność i uniwersalność przedstawianych zagadnień i omówienie najnowszych trendów i aktów prawnych z prawa lotniczego i kosmicznego. (...) Praca ma istotne znaczenie teoretyczne, ale i też praktyczne zważywszy na powszechne korzystanie z międzynarodowej komunikacji lotniczej oraz nieustanne podboje kosmosu przez podmioty rządowe i prywatne (...). Z mojego punktu widzenia szczególnie istotne są też poglądy Autorki, która dzięki trzyletniemu pobytowi w Montrealu jako delegat Polski do Rady ICAO miała możliwość uczestniczyć w działalności tej organizacji „od wewnątrz”.

(...) Praca stanowi duży wkład do dorobku doktryny prawa międzynarodowego. Jest ona pracą poświęconą bardzo ważnej problematyce społecznej i gospodarczej stanowiącej o pozycji państw we współczesnym świecie”.

z recenzji prof. dr hab. Janiny Ciechanowicz-McLean

Spis treści

Wykaz ważniejszych akronimów

Wstęp

Rozdział I Zmiany charakteru dyplomacji: od renesansu do współczesności

I.1. Dyplomacja do kongresu wiedeńskiego (1815 r.)

I.2. Kształtowanie się nowoczesnej dyplomacji europejskiej. Od kongresu wiedeńskiego do I wojny światowej (1815–1918)

I.3. Próby demokratyzacji dyplomacji w okresie międzywojennym (1918–1939)

I.4. Działalność dyplomacji po II wojnie światowej

I.5. Dyplomacja Unii Europejskiej

I.6. Protokół dyplomatyczny

I.7. Dyplomacja wojskowa

I.8. Organizacja pracy placówek zagranicznych i status ich pracowników

I.9. Dyplomacja konferencyjna

I.10. Dyplomacja międzynarodowych organizacji międzyrządowych i społecznych oraz „dyplomacja obywatelska”

I.10.a. Rodzaje organizacji międzynarodowych

I.10.b. Struktura organizacji międzynarodowych pozostających w systemie Organizacji Narodów Zjednoczonych

I.10.c. Tworzenie prawa przez międzyrządowe organizacje międzynarodowe

I.10.d. Polityka międzyrządowych organizacji międzynarodowych i jej ograniczenia

I.10.e. Przedstawicielstwa państw w międzyrządowych organizacjach międzynarodowych

I.10.f. Dyplomacja niepaństwowa

I.10.g. Dyplomacja prewencyjna

I.10.h. Wyzwania dla współczesnej dyplomacji

Rozdział II Dyplomacja w komunikacji powietrznej

II.1. Rola nauki i dyplomacji w tworzeniu międzynarodowego prawa lotniczego

II.2. Konwencja paryska z 1919 r. i jej organ wykonawczy CINA

II.3. Konwencja warszawska z 1929 r. – pierwszy międzynarodowy akt lotniczego prawa prywatnego

II.4. Konferencja chicagowska z roku 1944

II.5. Powołanie i działalność Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) – organu wykonawczego konwencji chicagowskiej

II.6. Polska w ICAO

II.7. Konferencje dyplomatyczne i współpraca ICAO z innymi organizacjami

II.8. Prace ICAO nad modernizacją systemu odpowiedzialności karnej w lotnictwie cywilnym

II.8.a. Konwencja tokijska z 1963 r. w sprawie przestępstw i niektórych innych czynów popełnionych na pokładzie statków powietrznych

II.8.b. Konwencja haska z 1970 r. o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi

II.8.c. Konwencja montrealska z 1971 r. o zwalczaniu bezprawnych czynów skierowanych przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego

II.8.d. Międzynarodowe konferencje dyplomatyczne w sprawie przestępstw i niektórych innych czynów popełnionych na pokładzie statków powietrznych

II.8.e. Prace ICAO nad modernizacją konwencji haskiej i montrealskiej

II.8.f. Konwencje karne ICAO w praktyce

II.9. ICAO a sprawy ekonomiczne międzynarodowej komunikacji lotniczej. Konwencja kapsztadzka

II.10. Rola ICAO w modernizacji międzynarodowego lotniczego prawa prywatnego

II.10.a. System odpowiedzialności cywilnej przewoźnika lotniczego za szkody w przewozie lotniczym

II.10.b. System odpowiedzialności cywilnej przewoźnika lotniczego za szkody wyrządzone osobom trzecim

II.11. Bilans działań ICAO – czy dojdzie do jej reformy?

II.12. Europejskie organizacje lotnictwa cywilnego

Rozdział III Dyplomacja kosmiczna

III.1. Kształtowanie się międzynarodowego prawa kosmicznego

III.2. Działalność ONZ i innych organizacji międzynarodowych w kwestiach zagospodarowania Kosmosu

III.3. Powstanie i działalność dyplomacji kosmicznej

III.4. Rywalizacja amerykańsko-radziecka w Kosmosie

III.5. Kwestia bezpieczeństwa w Kosmosie

III.6. Rola dyplomacji w tworzeniu międzynarodowych traktatów kosmicznych i rozwijaniu współpracy w Kosmosie

III.7. Środki budowania zaufania między państwami prowadzącymi działalność w Kosmosie

III.8. Możliwości współpracy różnych podmiotów w Kosmosie

III.9. Europejska dyplomacja kosmiczna

III.10. Obecny stan kontroli zbrojeń w Kosmosie

III.11. Plany NATO dotyczące działalności w Kosmosie

III.11.a. Problemy obrony przed cyberatakami

III.11.b. Świadomość bezpieczeństwa w przestrzeni kosmicznej

III.11.c. Warunki realizacji projektów działalności NATO w przestrzeni kosmicznej

III.12. Przyjęcie przez UNCOPUOS nowego prawa „miękkiego”; przełom w polityce kosmicznej?

Zakończenie

Załącznik

Konwencja wiedeńska o prawie traktatów sporządzona w Wiedniu dnia 23 maja 1969 r.

Dokumenty i bibliografia

Indeks nazwisk

Indeks ważniejszych haseł rzeczowych